Gure bloga

Abenduaren 22ko 14/2022 Legeak, Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemari buruzkoak, Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistema eguneratzen du, eta, besteak beste, berrikuntza bat dakar, nabarmendu nahi duguna. Inklusioaren arloko ebaluazio-, ikerketa- eta berrikuntza-organoa sortzea. Legearen II. kapitulua, 147. artikulutik 151.era bitartekoak.

Ondoren, Enpleguari buruzko abenduaren 21eko 15/2023 Legeak, azken xedapenean, lehen aipatutako legea aldatzen du, eta organo ebaluatzailea birdefinitzen du; funtsean, enpleguaren eremura zabaltzen ditu bere eskumenak, eta, beraz, enplegu- eta gizarteratze-politikak ebaluatzeko organo gisa geratzen da.

Horrenbestez, enplegu- eta gizarteratze-politikak ebaluatzeko organoa sortu da, administrazio-organo espezializatu gisa, Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistema eta enplegu-politikak eta -zerbitzuak ebaluatzeko eta gizarteratze-arloko ikerketa sustatzeko eskumena duena.

Enplegu- eta gizarteratze-politikak ebaluatzeko organoa pertsona bakarreko organo gisa sortzen da. Titularra izendatuko da ospe handiko eta gutxienez hamabost urteko esperientzia duten pertsonen artetik, politika publikoen azterketan eta ebaluazioan jardun profesionalean.

Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioaren egitura hierarkikoan sartu gabe, gizarteratze-arloan eskumena duen sailari atxikitzen zaio.

Organo honen eginkizun nagusiak hauek dira:
• Enpleguko eta gizarteratzeko politika publikoak eta horien tresnak eta jarduerak ebaluatzea, eta, horretarako, kalitate-adierazleak diseinatzea eta eguneratzea.
• Gizarteratzearen eta enpleguaren arloko premiei buruzko ikerketa sustatzea, bai eta gai horietan eta balizko berrikuntzetan dauden esku-hartzeei buruzkoa ere.
• Enpleguko eta gizarteratzeko politika publikoen funtzionamenduari eta irismenari buruzko informazioa zabaltzea.
• Administrazioari eta gizarteari gizarteratzearen eta enpleguaren arloko politika publikoak aztertzeko eta ebaluatzeko prozesuetan parte hartzeko aukera emango dien dokumentazioa ekoiztea.
• Enpleguaren eta gizarteratzearen arloko kalitate-tresnak, -protokoloak eta -estandarrak egin eta aplika daitezen sustatzea.
• Gizarteratzeko eta enpleguko politika publikoak ebaluatzeko prestakuntza-jarduerak egitea eta egiten laguntzea.

Organo honen titularra Fernando Fantova izan da, eta ordezkoa, Antonio Igea.

Uste dugu berri ona dela hori, eta uste dugu enplegu-politikak eta gizarteratze-politikak, zentzu zabalean, indartu egingo direla ebaluazioaren, ikerketaren eta berrikuntzaren bidez.

Era berean, Organo hau animatu nahi dugu politika horien hartzaileen iritzia kontuan har dezan, haien ahotsa eta iritziak kontuan hartuta garatzen diren ebaluazio-, ikerketa- eta berrikuntza-prozesuetan.

Fernando Fantova eta Antonio Igea zoriondu nahi ditugu, eta egokitzat jotzen duzuenerako gure lankidetza eskaintzen dizugu.

Euskadiko gizarte-politikei buruzko partaidetza-prozesuetan parte hartzen duten hainbat pertsona online biltzen dira Estatuko beste lurralde batzuetako parte-hartzaileekin, Pobreziaren aurka Borrokatzeko Estatuko Planaren lehentasunezko ildo estrategikoei buruz eztabaidatzeko, horri buruzko iritzia emateko eta esperientzian oinarritutako begirada berriak emateko.

Bilbo, 2024ko abenduaren 5a

Joan den abenduaren 5ean, EAPN ESk online saio bat antolatu zuen Espainiako Estatuko hainbat lurraldetako partaideekin, Pobreziaren aurka Borrokatzeko Estatuko Plan berrirako lehentasunezko ildo estrategikoen proposamenak aztertu eta eztabaidatzeko.

Espainiako Konstituzioaren 23. artikuluak ezartzen duenez, “herritarrek gai publikoetan parte hartzeko eskubidea dute, zuzenean edo ordezkarien bidez, sufragio unibertsalaren bidez aldizka egindako hauteskundeetan askatasunez hautatuta”. Halaber, 9. artikuluak adierazten du botere publikoen erantzukizuna dela herritarrek pertsona eta talde guztiek askatasunean eta baldintza berdinetan parte hartzeko duten eskubidea egikaritu ahal izatea; beraz, parte-hartze hori oztopatzen duten oztopoak ezabatzeko mekanismoak jarri behar ditu abian. Horregatik, Eskubide Sozialak, Kontsumo eta 2030 Agenda Ministerioak eskatuta, eztabaida-talde horiek antolatzen dira ekarpenak jasotzeko.

Euskadiko 6 partaidetzak hainbat gizarte-erakundetatik datozen eta azken urteotan EAPN Euskadik abian jarritako partaidetza-prozesuetan parte hartu dute. Estrategia antolatzeko finkatu diren lehentasunezko 4 jarduera-ildoei (4 erronka nagusiak) buruz eztabaidatu dute pertsonek:

• Pertsona guztien baliabideak bermatzea, bizitza duina izan dezaten. Honako hauek bermatzera bideratutako ekintzak garatuz: diru-sarreren bermea (BGDS eta beste gizarte-prestazio batzuk), etxe guztiek oinarrizko zerbitzuak eskuratzea eta, bereziki, gizarte-kalteberatasunean direnak (elektrizitatea, gasa, ura, telekomunikazioak…), pobrezia energetikoaren aurkako borroka edo etxebizitza sozialaren parkea eta alokairu eskuragarria handitzea, baita etxegabetzeen eta etxegabetasunaren aurkako neurriak ere.
• Inbertsio soziala pertsonengan; ardatz horrek norbanakoen gaitasunak sustatzea eta desberdintasun sozialak murriztea dakar. Honako ekintza hauek biltzen ditu: hezkuntza inklusiboa eta ekitatiboa sustatzea, enplegagarritasuna hobetzea hainbat arlotako prestakuntzaren bidez, genero-berdintasuna eta lan-eremuko diskriminazioaren aurkako borroka sustatzea, edo haurren eta familia kalteberen babesa indartzea, berariazko laguntzak ezarriz.
• Gizarte-babesa eta ongizate-estatuaren bermea, bizi-zikloaren arriskuei aurre egiteko gizarte-babeseko sistema indartzea helburu duena, osasun-sistema publiko unibertsala, doakoa, kalitatezkoa eta talde kalteberei arreta berezia eskainiko diena bermatuz; gizarte-zerbitzuak hobetzea, beste sistema batzuekin koordinatzea barne, hala nola enpleguarekin edo mendetasunarekin, eta zainketen desinstituzionalizazioan aurrera egitea; etxebizitza eskuratzeko laguntzak areagotzea, txabolismoa desagerrarazteko edo hiri-birgaitzea sustatzeko, eta hainbat erronkari heltzeko estrategiak ezartzea, hala nola zahartzeari, landa-despopulazioari eta lurralde-kohesioari.
• Aliantzak garatzea eta sareko lana sustatzea, gizarte-eragileen eta gizarte zibilaren arteko lankidetza sustatzen duena, politiken eraginkortasuna bermatzeko; lurraldeen arteko koordinazioa eta Europako lankidetza hobetzea lehenetsiz, eragindako pertsonek politika publikoen diseinuan eta jarraipenean aktiboki parte hartzea, edo gizarte-berrikuntza, gardentasuna eta politiken etengabeko ebaluazioa sustatzea.

Eztabaidaren barruan, argi geratu da parte-hartzaileen artean gehien kezkatzen duen arazoa etxebizitza duin bat eskuratzea dela, baita etxebizitza hori behin eskuratu ondoren mantentzea ere. Beren ustez, gizarte-kalteberatasun handieneko egoeran dauden pertsonentzat, etxebizitza eskuratzea lehentasunezkoa da, eta lehen urratsa benetako inklusioa lortzeko, bai eta gizarte-desberdintasunak murrizteko ere.

Ondorio gisa, esan dezakegu eztabaida-talde horiek antolatzearen helburua, gainera, gobernantzaren bidean aurrera egitea dela, Pobreziaren eta Gizarte Bazterkeriaren aurkako Prebentzio eta Borrokarako Estrategia Nazionalaren onuradun nagusiak izango diren pertsonek abian jarri beharreko neurri eta/edo estrategia onenei buruzko ikuspegia azaltzeko aukera izan dezaten.

Abenduaren 9an “Ikuspegi etikoa Esku-hartze Sozialean” izeneko lanaldia egin genuen Bilboko San Frantziskoko Gizarte Etxean. Lanaldi hau EAPN Euskadiko eta Bilboko Udaleko Gizarte Ekintza Sailaren arteko lankidetza-hitzarmenaren esparruan egin da.

Bilbo, 2024ko abenduaren 9an

Hasteko, Maria Jesus Goikoetxeak gaiari buruzko hitzaldia egin zuen, Pablo Ruiz EAPN Euskadiko Zuzendaritza Batzordeko kide eta Bizitegiko zuzendari teknikoak moderatuta.

Ondoren, Gorka Ruiz, EAPNko Zuzendaritza Batzordeko kide eta EDE Fundazioko langileak, Mikel Zamakona IRSE- EBIkoa, Marta Pastor Bizkaisidakoa eta Pablo Ruiz de Bizitegikoa parte hartu zuten, haien erakundeen esperientzia partekatzeko.

Bizkaiko Gizartean Esku Hartzeko Etika Batzordeak adierazi du Asistentziaren Etika gatazka moraleko egoera batean gizaki baten duintasuna errespetatzeko modurik onena aurkitzeko prozedura dela. Eta oinarri hauek ditu:

• Gizakiak DUINTASUNA du, eta ez du preziorik; beraz, gizaki orok merezi du begirune eta errespetu berarekin tratatzea.
• Laguntza-harremanaren helburua da pertsonei beren bizi-proiektua aurrera eramaten laguntzea, eta horrek erantzukizun morala eta/edo “bikaintasun-harremana” eskatzen du.

Lanaldia nahiko parte-hartzailea eta baloratuta izan zen.
EAPN Euskadik ildo horretan lan egiten jarraituko du, urtarrilean zehatzago azalduko dugu 2025erako aurreikuspena.

80 emakume inguru bildu ziren 2024ko maiatzaren 9an, Bilbon Euskadiko Emakumeen Partaidetzari buruzko V. Topaketan, EAPN Euskadik antolatuta, “Emakumeen parte-hartzea harilkatuz. Berrelkartzeak” eta gure esperientzia eta bizipen pertsonaletatik erantzunak emateko galdera bat proposatuz: Parte-hartzeak ba al du generorik?

Bilbon, 2024ko maiatzaren 9an.

Martxotik apirilera bitartean, EAPN Euskadi sareko gizarte-erakundeek lagundutako emakume-taldeek modu aktiboan parte hartu dute Emakumeen parte-hartzeari buruzko tailerretan, baita emozioek eta generoaren eraikuntzak parte hartzeko orduan duten eraginari buruzko tailerretan ere.

Ehunen Kartografiei buruz proposatu ziguten jarduera egin ondoren, non parte hartu zuten emakumeen historia eta emozioetatik abiatuta landu ziren, emakumeen parte-hartzea lantzen jarraitzeko potentzial handia ikusi genuen, emozioetatik, oro har, eta parte-hartzeak, emakume garen aldetik, eragiten dizkigun emozio eta sentimenduetatik abiatuta; EAPN Euskadiko erakundeen emakumeen espazioak benetako partaidetzarako espazio bihurtzeko urratsak emanez, baina, aldi berean, espazio horien lotura bilatuz eta alternatiba berriak eskainiz, non emakumeak, beren indarguneetatik, eroso sentituko diren eta benetako partaidetza-prozesuak abiaraziko dituzten.

Horrela, proposamena diseinatu zen, baina, aldi berean, emakumeen kolektiboetara erraz egokitzeko modukoa, gaiak aldez aurretik profesionalekin eta emakume erabiltzaileekin lantzeko, haien ingurune ezagunetan eta topaketa antolatu aurretik.

Topaketan parte hartzeko gonbidapena lehenengo tailerrean egiten da. Tailer horretan hasten dira lanean emakumeen parte-hartzeak eragiten dituen EMOZIOAK, gorputz errealetako emakumeen silueten bidez.

Topaketa 2024ko maiatzaren 9an izan zen, eta Bilboko Bizkaia Aretoan egin zen. Guztira 80 emakumek parte hartu zuten, erakunde bakoitzean behar zuten laguntza barne (profesionalen batez bestekoa 1-2 izan zen erakunde bakoitzeko, parte-hartzaile kopuruaren eta haien beharren arabera). Era berean, Bilboko Udaletik Berdintasun, Bizikidetza, Lankidetza eta Immigrazio Saileko zinegotzi ordezkaria Kontxi Claver bertaratu zen, baita arloko zuzendari bat eta teknikari bat ere, parte-hartzaileen artean integratu zirenak.

Programa nahiko sinplea izan zen; izan ere, lehenengo tailerrean parte hartu zuten erakundeetako emakumeentzako topagune bihurtu nahi zen espazioa, haien bizipenak eta ondorioak lehen tailer horietan partekatzeko helburuarekin. Erakundeen tailerretan egindako parte-hartzeak pizten dituen emozioen siluetak partekatu ziren, eta talde-lanaren bidez emakume guztien artean komuna den bat eraikitzen da.

Era berean, topaketa aprobetxatu da parte-hartzaileei emakumeek parte hartzeko lan-esperientzia positiboak aurkezteko. Oraingo honetan bi esperientzia aurkezten dira:

Kolektibo horiek ekartzearen ideia nagusia zen, alde batetik, parte hartzen zuten emakumeei (eta erakundeei) parte hartzeko esperientzia hurbil batzuk ezagutu ahal izatea, interesa izanez gero, integratu ahal izateko, elkarteak hainbat era eta konpromiso-maila baititu.
Gainera, elkarteei berain burua ezagutarazteko gune bat eskaintzen saiatu gara. Aurkezpen horren emaitza gisa, badakigu gerora emakume eta erakunde batzuk Koloretxe elkartera hurbildu direla pixka bat gehiago ezagutzeko.

Emakumeek BAKARRIK parte hartzeko espazioen balorazioa oso positiboa da. Parte hartzen duten emakumeak, bai gizarte-zerbitzuen erabiltzaileak, bai gizarte-arloko profesionalak, edo baita erakundeetatik parte hartzen duten emakumeak ere, eroso eta ulertuta sentitzen dira. Aldi berean, parte hartzeko espazioen garrantziaz, emakumeek parte hartzeko dituzten zailtasunez eta emakumeek erabiltzen dituzten modu alternatiboez hitz egiten den gune horietan… Aurtengo prozesuan, gainera, emakumeek gure bizitzan zehar ikasten ditugun genero-eraikuntzek parte hartzeko orduan nola eragiten duten landu da berariaz.

Prozesuaren azken ondorioa, parte hartzen duten emakumeek esaten digute emakumeek eta gizonek gure bizitzan ikasten ditugun genero-eraikuntza horiek kualitatiboki eragiten dutela aurkezten zaigun edozein gairi heltzerakoan, baita parte-hartzeari ere, jakina.

Parte-hartzeak ba al du generorik? Erantzuna BAI da, behin betiko.
PARTE-HARTZEAK BADU GENEROA.

Pobreziaren eta Gizarte Bazterkeriaren aurkako Nazioarteko Egunean, EAPN Euskadik uste du Euskadin Estatuko eta Europako batez bestekoak baino pobrezia- eta desberdintasun-tasa txikiagoak ditugun arren, ez dugula lortzen GJHetan eta Basque Country 2030 Agendan ezarritako pobrezia murrizteko helburuak lortzea, baita, bere garaian Europa 2020 Estrategiari dagokionez, lortu ez genuen ere.

Bilbon, 2024ko urriaren 17an

1987ko urriaren 17an ospatu zen Pobrezia Desagerrarazteko Nazioarteko Lehenengo Eguna. Egun horretan, ehun mila pertsona baino gehiago bildu ziren Trocadero plazan, Parisen, 1948an Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala sinatu zen lekuan, muturreko pobreziaren, indarkeriaren eta gosearen biktimei omenaldia egiteko. Bertan bildutakoek pobrezia giza eskubideen urraketa dela aldarrikatu zuten, eta haien errespetua bermatzeko ahaleginak batu behar direla adierazi zuten. Printzipio horiek egun hartan aurkitu zen oroitzapenezko harlauza batean daude jasota, eta munduko beste leku batzuetan ere egin dira, New Yorkeko Nazio Batuen Egoitzako lorategian dagoen harlauza bat barne. Ordutik, izaera, sinesmen eta jatorri sozial guztietako pertsonak biltzen dira urtero plaka horien aurrean, konpromisoa berritzeko eta pobreei elkartasuna adierazteko.

NBEren Batzar Nagusiko 47/196 Ebazpenean, Estatu guztiak gonbidatu zituzten Eguna eskaintzeko pobrezia eta etxegabetasuna desagerrarazteko jarduera zehatzak aurkezteko eta sustatzeko. Ebazpenak gobernuarteko eta gobernuz kanpoko erakundeak ere gonbidatzen ditu, estatuek hala eskatzen dutenean, Eguna ospatzeko jarduera nazionalak antola ditzaten, bai eta idazkari nagusiak beharrezko neurriak har ditzan ere, ospakizun horrek arrakasta izan dezan. Urtero EAPN Euskadik, urriaren 17an, Pobrezia Desagerrarazteko Nazioarteko Eguna ospatzen du. Urtero, non jarri behar den arreta baloratzen da, eta gaiari buruzko ekitaldi espezifiko bat antolatzen da. 2024rako, Euskadin pobrezia murrizteari buruzko jardunaldi bat planteatu da.

Gure ustez Euskadin pobrezia- eta desberdintasun-tasak Estatuko eta are Europako batez bestekoak baino txikiagoak badira ere, ez ditugu GJHetan eta Basque Country 2030 Agendan ezarritako pobrezia murrizteko helburuak lortzen, bere garaian Europa 2020 Estrategiari dagokionez lortu ez genuen bezala.

Gainera, uste dugu gai horrek, pobreziaren murrizketak, interesa galdu duela, bai agenda sozialean, bai agenda politikoan.

Horregatik, 2024ko urriaren 17an, Bilboko Bizkaia Aretoan jardunaldia antolatu zen, gure kezkak azaltzeaz gain, bi esparru garrantzitsutan oinarritutako proposamenak entzuteko:
• Akademiaren eta ikerketaren mundutik
• Eta alderdi politikoen mundutik.

Jardunaldiaren lehen zatian bi hitzaldi izan ziren. Akademiaren mundua entzun ahal izan genuen. Lehenik eta behin, zenbait datu ofizial aurkeztu ziren, Euskadiko Pobreziari eta Gizarte Desberdintasunei buruzko Inkesta berrienetik ateratakoak (2022. urtea); aurkezpena Amaia Izaolak egin zuen, UPV/EHUko Soziologian doktore eta unibertsitate bereko irakasle eta ikertzaileak, berak “Nortzuk dira pobreziak eta gizarte-desberdintasunek eragindako pertsonak Euskadin” aurkeztu zigun. Ondoren, Fernando Fantovaren moderazioarekin, Lucia Gorjón UPV/EHUko Ekonomia doktore eta Iseak Fundazioko ikertzailearekin eta Joseba Zalakain SIISeko (Eguía Careaga Fundazioko Dokumentazio eta Ikerketa Zentroa) zuzendariarekin batera, Euskadin pobrezia murrizteko bere proposamenak eta hausnarketak eztabaidatu eta hausnartu ahal izan genituen.

Atsedenaldiaren ondoren, eta aurreko tarteetan azaldu eta eztabaidatu zena kontuan hartuta, Alderdi Politikoen Mahaia proposatu zen: Euskadin pobrezia murrizteko proposamenak ere egiteko eskatu zitzaien. Honako alderdi hauen ordezkariak izan ziren mahai horretan:

EAJ/PNVren izenean: Juan Ibarretxe, egungo Bilboko Udaleko Gizarte Ekintzako zinegotzia.
PSE-EEren izenean: Sara Buesa, gaur egun Lanbideko Prestazioen eta Gizarteratzearen zuzendaria.
EH-BILDUren izenean: Izaskun Duque, Bizkaiko Batzar Nagusietako batzarkidea.
SUMAR izenean: Miguel Burdallo

Halaber, komunikabideei komunikatu ofizial bat helarazi zitzaien, eta jarduera bat egin zen parte-hartzaileekin, gure lurraldeko pobrezia- eta gizarte-bazterketako egoerei aurpegiak jartzearen garrantziari buruz. Jardueraren emaitza albiste honen irudian ikus dezakegu.

Jardunaldiaren Egitaraua (erderaz eta euskaraz)

Jardunaldiaren aurkezpena eta datu orokorrak eztaibaidatzeko (Bakarrik erderaz)

Agiria (Erderaz)

Agiria (Euskaraz)

Video

Bideoa